Tarihçesi
Osmanlı döneminde 1820 yılında yöredeki göçebe aşiretlerin yerleşmesiyle “Karacurun” adıyla kurulan köy, sonraki yıllarda başka aşiretlerin de gelmesiyle gelişmiş, 1926 yılında 877 Sayılı Kanunla Şanlıurfa’ya bağlanarak Hilvan adını almış ve ilçe merkezi olmuştur. Arapça bir kelime olan Hilvan’ın sözlük anlamı ‘Bağış’ olup, meyveleriyle ünlü belde anlamına da gelmektedir. İlçe merkezinin içme suyu şebekesi ve imar planı 1958 yılında yapılmıştır.
Hilvan’ın rakımı 600 metre olup, en yüksek noktası 800 metre olan Korçik Tepesi’dir. İlçenin yüzölçümü 1160 km2’dir. Fırat Nehri kıyısına yakın bölgelerde arazi kısmen engebeli ve kayalıktır. Diğer kısımları ise düz ova görünümündedir. Hilvan’ın bazı köylerinde höyüklere rastlanılmaktadır. Bu höyüklerin arasının ova şeklinde olması nedeniyle çevre emniyetinin sağlanması amacıyla gözetleme yeri olarak yapıldığı sanılmaktadır.
Coğrafi Durum
Hilvan Güneydoğu Anadolu bölgesinin Orta Fırat havzasında, Şanlıurfa’nın kuzeyinde, Siverek platosunun güneybatısında, eski Fırat nehri yatağında oluşan Atatürk Barajı Gölü’nün güneydoğusunda yer almaktadır.
Hilvan’ın güneyinde Şanlıurfa, kuzey ve kuzeydoğusunda Siverek, kuzey ve batısında Atatürk Baraj Gölü, güneybatısında Bozova ilçesi bulunmaktadır. Hilvan 38–56 Doğu Boylam, 37–34 Kuzey eyleminde olup, denizden yüksekliği 600 metredir.
Plato yüzeyi, Karacadağ ve yöresel oluşmuş bazalt ve kalker kayalıklarının nedeni ile engebelidir. Diyarbakır-Şanlıurfa karayolu üzerinde olan Hilvan, Şanlıurfa’ya 55, Siverek’e 30, Diyarbakır’a 120, Viranşehir’e 140, Harran’a 94, Atatürk Barajı Gölü’ne 7 kilometre mesafededir. Yüzölçümü 1.278 kilometrekare iken, son yıllarda idari yönden Şanlıurfa’ya bağlanan 10, baraj gölü altında kalan 13 köy ve yerleşim alanlarının bu rakamdan çıkarılması ile yüzölçümünün 1.160 km2’ye düştüğü sanılmaktadır. Baraj gölü suları altında 84 bin dekar arazi kalmış durumdadır.
İdari ve Sosyo–Ekonomik Durumu
2017 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre ilçenin toplam nüfusu 45.650'dir. İlçede ana geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Hilvan ilçe sınırları içerisinde bulunan toplam tarım alanı 959.490 dekardır. Toplam alanın 270.000 dekarı sulanabilen tarım alanıdır. Geri kalan yaklaşık 689.490 dekar alan ise kuru tarım alanıdır. İlçede başta hububat olmak üzere kırmızı mercimek, nohut, susam, pamuk, meyve ve sebze olarak ise domates, patlıcan, biber, kavun, karpuz ziraatı yapılmaktadır. Hilvan’da ayrıca ekimi yapılan ürünler: buğday, mısır, pamuk, arpa, bağ, susam, fıstık ve çeşitli sebzelerdir. Hilvan’da meyvecilik, sebzecilik, seracılık, bağcılık, süs bitkileri, alternatif ekimin geliştirilmesi ve özendirilmesi; 2. ve 3. sınıf taşlı tarım arazilerinde Antepfıstığı, zeytin ve badem yetiştiriciliğinin, sertifikalı tohum kullanımının artırılması; buğday ve arpadan sonra 2. ürün olarak mısır ve soya fasulyesi gibi ürünlerin yetiştiriciliğinin özendirilmesi; hayvancılığın geliştirilmesi için yem bitkileri tarımının teşviki; gibi projeler uygulanmaya çalışılmaktadır.